Bức xạ tia cực tím (UV) phần lớn từ ánh nắng mặt trời và các nguồn nhân tạo. Vậy sự thật tia UV có ở đâu?
Với đặc thù là nước nhiệt đới nên Việt Nam đón nhận ánh sáng mặt trời với cường độ mạnh. Điều này đồng nghĩa với cường độ tia UV cao, gây ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe và làn da. Vậy tia UV có ở đâu, khi nào cùng tìm hiểu trong bài viết dưới đây.
Tia UV có ở đâu?
Phần lớn tia UV có trong ánh nắng mặt trời và được tỏa ra bởi các tia UVA, UVB, UVC. Vì thế chỉ cần khi nào có ánh sáng mặt trời xuất hiện là sẽ có tia UV. Vậy tia UV có ở đâu nhiều nhất?
Tia UV không thể nhìn thấy bằng mắt thường nhưng có thể nhận biết nhờ vào vị trí địa lý. Bức xạ tia UV phổ biến nhất ở những khu vực cao hơn mặt nước biển, khu vực có độ cao lớn hay những khu nhiệt đới gần đường xích đạo. Hoặc cũng có thể nhận biết nơi nào có nhiều tia UV bằng cách nhìn những loại trái cây có màu sắc sặc sỡ.
Các nghiên cứu chỉ ra rằng, tia UV có thể xuyên qua đám mây, lớp sương mù hoặc trên bề mặt khác. Dù chỉ đứng trong bóng râm hay mái che chúng ta vẫn phải chịu những tác động từ tia UV chiếu xuống mặt đất. Bên cạnh đó, vì bước sóng dài nên tia UV có thể dễ dàng xuyên qua các tấm kính trong ô tô hay nhà kính, cửa sổ và gây tổn hại lên da một cách dễ dàng. Để tránh tác hại của tia UV, có thể sử dụng nhiều cách khác nhau như: dùng rèm cửa, lắp kính chống UV, hay dán phim cách nhiệt cho kính nhà và ô tô.
Tia UV còn được phát hiện có trong ánh sáng các loại đèn. Đây được xem là nguồn tia UV nhân tạo. Các loại đèn xuất hiện tia UV như đèn huỳnh quang, đèn Halogen, đèn chiếu laser… Ngoài ra, ở những nơi như mỏ hàn, khoáng sản cũng có phát ra tia UV.
Tia UVA có ở đâu?
Tia UVA có ở bước sóng từ 320 nm đến 400 nm, đây là bức xạ có bước sóng dài nhất. Nó còn được gọi với các tên khác nhau như: bức xạ UV sóng dài, bức xạ cực tím gần, ánh sáng đen. Tia UVA chiếm đến 95% tổng lượng tia cực tím chiếu xuống mặt đất vào thời điểm từ 10 giờ – 16 giờ hàng ngày.
Do không bị lớp ozon hấp thụ nên tia UVA có ở bất cứ đâu, chỉ cần có ánh sáng mặt trời xuất hiện, bất kể khi trời mây hay trời mưa, bất kể đang ở trong nhà hoặc ô tô. Khi tiếp xúc trực tiếp với ánh nắng mặt trời, tác động từ tia UVA đến làn da là mạnh nhất. Hầu hết cửa kính ô tô có thể ngăn chặn tia UVB, nhưng lại không ngăn được tia UVA. Tuy nhiên cả tia UVB và UVA đều gây tổn thương da và có thể dẫn đến ung thư da. Với cửa kính có dán phim cách nhiệt chống UV thì có khả năng ngăn chặn tới 99% bức xạ tia cực tím (UV), tốt nhất có thể loại bỏ tia UV lên tới 100%.
Tia UVB có ở đâu?
Tia UVB có bước sóng từ 290 nm đến 320 nm được gọi là bức xạ cực tím sóng trung. Tuy phạm vi ánh sáng UVB nhỏ hơn UVA nhưng nó rất mạnh. Tia UVB chiếm khoảng 5% lượng tia cực tím chiếu xuống mặt đất vào thời điểm ban ngày từ 10 giờ – 16 giờ. Giống với tia UVA, ánh sáng UVB có mặt quanh năm và có ở bất cứ đâu, tuy nhiên tia UVB đã bị lớp ozon hấp thụ phần lớn.
Do cấu trúc và khí hậu của Trái đất mà cường độ tia UVB cũng có sự chuyển biến khác nhau. Sự thay đổi này phụ thuộc vào vị trí địa lý, theo mùa trong năm hay thời gian trong ngày. Bức xạ tia UVB thường mạnh hơn tại những nơi có khí hậu nắng nhiều như các vùng nhiệt đới, cận xích đạo. Đặc biệt, tia UVB được phản chiếu đến 80% từ cát, nước và tuyết.
Tia UV là tác nhân ảnh hưởng đến sức khỏe, nghiêm trọng hơn là gây ung thư da. Tuy nhiên nếu biết cách chăm sóc và bảo vệ, chúng ta có thể hoàn toàn yên tâm vui vẻ tận hưởng không gian ngoài trời tuyệt vời.
Bảo Nghi
Câu hỏi thường gặp về vấn đề “Tia UV có ở đâu?”
Tia UV có ở điện thoại không?
Trả lời: Năng lượng cao từ ánh sáng xanh làm thâm nhập sâu trong da có thể gây hại tương tự như tiếp xúc với tia UV phát ra từ mặt trời. Vì thế khi sử dụng điện thoại màn hình cảm ứng vô tình đã phát ra tia UV.
Tia UV có ở đèn không?
Trả lời: Đèn trong quá trình phát ra ánh sáng đã tạo ra tia UV. Theo nguyên lý hoạt động của đèn sợi đốt, tụ được phóng điện, dòng điện bắt đầu sinh ra làm vonfram nóng lên, từ đó kích thích khí đã được bơm vào đèn (neon hoặc thủy ngân) cho đèn phát ra ánh sáng, cùng lúc đó tia cực tím cũng xuất hiện. Khi dây tóc bóng đèn càng nóng thì lượng từ bức xạ sinh ra càng nhiều.
