Chia sẻ kỹ năng quan sát khi lái xe ô tô, cải thiện tầm nhìn

Khi lái ô tô trên đường, người điều khiển không thể tránh khỏi những tình huống bất ngờ như xe máy cắt ngang, người đi bộ băng qua, cửa xe đỗ bất ngờ mở ra hay các phương tiện vượt từ phía sau. Vì vậy, kỹ năng quan sát đóng vai trò vô cùng quan trọng, giúp tài xế nhận biết sớm các nguy cơ để xử lý một cách linh hoạt và an toàn.

Kỹ năng quan sát không chỉ đơn giản là nhìn thẳng về phía trước mà người lái xe thành thạo cần phải quan sát toàn diện, luôn giữ tinh thần chủ động kiểm soát tình huống. Bài viết dưới đây sẽ chia sẻ những kỹ năng quan sát cần thiết, giúp mở rộng tầm nhìn và nâng cao khả năng xử lý khi tham gia giao thông.

Kỹ năng quan sát phía trước

Giữ mắt di chuyển linh hoạt

Một sai lầm thường gặp khi lái xe, đặc biệt với người mới học, là giữ mắt cố định vào một điểm duy nhất. Thay vào đó, kỹ năng quan sát hiệu quả đòi hỏi mắt phải di chuyển linh hoạt.

Quét đều từ bên này sang bên kia của đường và cả không gian phía trước để bao quát toàn bộ tình huống. Việc quét mắt liên tục giúp não bộ nhanh chóng nhận biết các nguy cơ hoặc những thay đổi bất thường trên đường. Từ đó phản ứng kịp thời và chính xác hơn.

Không nhìn gần quá

Một trong những lỗi phổ biến cần tránh để đảm bảo tầm nhìn an toàn là chỉ tập trung nhìn gần ngay trước đầu xe, điều này khiến người lái không có đủ thời gian phản ứng với các tình huống xảy ra ở khoảng cách xa hơn. Theo các chuyên gia, kỹ năng quan sát hiệu quả là giữ tầm mắt hướng về phía trước trong phạm vi khoảng 12 giây di chuyển, giúp người lái kịp thời phát hiện và xử lý các sự kiện bất ngờ trên đường.

• Trên phố: Nên nhìn xa khoảng 1–2 nhà phía trước, giúp chủ động quan sát các xe, người đi bộ có thể băng qua, các xe đỗ bên đường…
• Trên cao tốc: Cần nhìn xa khoảng 0,5 km, giúp sớm nhận diện các xe di chuyển chậm, công trình, các tình huống bất thường…

Nhận biết nguy cơ tiềm ẩn

Bên cạnh việc nhìn thẳng phía trước, người lái cũng cần quan sát đều hai bên đường, bởi rất nhiều tình huống bất ngờ có thể đến từ hai bên.

• Quan sát xe đỗ bên đường: Cửa xe có thể mở đột ngột bất cứ lúc nào. Hãy giữ khoảng cách an toàn và sẵn sàng xử lý.
• Nhận diện nguy cơ từ người đi bộ, vật cản: Người đi bộ băng qua đường không đúng chỗ, trẻ em, vật nuôi hay vật cản bất ngờ đều là các yếu tố nguy hiểm.

Để có kỹ năng quan sát khi lái xe việc nhìn rộng, không “chết tầm nhìn” vào xe phía trước là thói quen mà người lái xe cần rèn luyện trước hết.

Xem thêm:

• Phương pháp bảo vệ da khi đi xe ô tô dưới trời nắng
• Lái xe ô tô dưới trời nắng: Tác hại và 7 giải pháp bảo vệ toàn diện
• Gợi ý 7 cách bảo vệ mắt khi lái xe ô tô, an toàn và hiệu quả

Kỹ năng quan sát gương xe ô tô

Khi giảm tốc, dừng xe

Trước khi thực hiện giảm tốc hoặc dừng xe, kỹ năng quan sát quan trọng là kiểm tra kỹ gương chiếu hậu để nắm rõ khoảng cách và không gian phía sau xe. Việc này giúp người lái chủ động đánh giá tình huống và tránh được va chạm từ phía sau. Nếu phát hiện xe phía sau bám quá gần, nên giảm tốc một cách từ từ và bật xi nhan sớm, tạo điều kiện để xe sau có đủ thời gian phản ứng an toàn.

Khi chuyển làn, đổi hướng

Cách nhìn gương chiếu hậu khi lùi xe rất quan trọng khi chuyển làn hay rẽ:

• Quan sát gương chiếu hậu ngoài (bên trái hoặc bên phải) tùy vào hướng chuyển làn.
• Quan sát gương chiếu hậu trong cabin để biết xe phía sau đang ở đâu và di chuyển như thế nào.

Lưu ý: xe vượt từ phía sau thường xuất hiện trước ở gương trong cabin, sau đó mới dần chuyển sang gương bên ngoài khi tiếp cận gần.

Xem thêm:

• Bỏ túi kinh nghiệm lái xe ô tô ban đêm an toàn
• Kinh nghiệm lái ô tô an toàn dưới trời mưa bão, sương mù

Cách chỉnh gương chiếu hậu chuẩn

Để giảm điểm mù và có tầm nhìn bao quát, người lái nắm rõ cách căn gương chiếu hậu:

• Gương bên trái: Nghiêng đầu gần chạm cửa, chỉnh sao cho nhìn thấy góc phần tư phía sau bên trái.
• Gương bên phải: Nghiêng người ra giữa xe, chỉnh sao cho nhìn thấy góc phần tư phía sau bên phải.
• Gương trong cabin: Chỉnh để có thể nhìn thấy cửa sổ sau nằm giữa gương.

Quan sát qua vai

Một kỹ năng quan sát quan trọng khác là mỗi khi có ý định đổi hướng, chuyển làn hoặc rẽ, ngoài việc quan sát qua gương chiếu hậu, người lái cần kết hợp với việc quay đầu nhìn nhanh qua vai. Hành động này giúp kiểm tra vùng điểm mù ở góc ¾ phía sau xe, nơi các phương tiện nhỏ như xe máy thường dễ bị bỏ sót và khó phát hiện qua gương.

Trước khi mở cửa xe, đặc biệt là bên đường có xe lưu thông, hãy nhanh chóng nhìn qua vai để chắc chắn không có phương tiện nào đang đến gần. Đây là một kỹ năng quan sát đơn giản nhưng thường bị nhiều người bỏ qua, dẫn đến các tai nạn do mở cửa xe gây va chạm nguy hiểm với các phương tiện khác.

Cách kiểm soát điểm mù

Mặc dù đã điều chỉnh gương xe ô tô đúng cách và quan sát kỹ lưỡng, vẫn tồn tại những vùng điểm mù như không gian thấp phía trước, hai bên sườn và phía sau xe. Một số mẫu xe hiện đại được trang bị camera lùi hoặc hệ thống cảnh báo điểm mù. Tuy nhiên các thiết bị này không thể thay thế hoàn toàn kỹ năng quan sát chủ động của người lái.

Vì vậy, việc rèn luyện kỹ năng quan sát bằng cách quay đầu nhìn nhanh khi chuyển làn, rẽ hoặc lùi xe là rất cần thiết. Đây là phương pháp hiệu quả nhất để kiểm soát và xử lý các tình huống nguy hiểm tiềm ẩn từ điểm mù.

Kỹ năng quan sát trong một số tình huống cụ thể

Lùi xe

Lùi xe là một trong những tình huống dễ gây va chạm nhất do tầm nhìn của người lái bị hạn chế đáng kể. Trong trường hợp này, kỹ năng quan sát toàn diện với tầm nhìn 360 độ quanh xe là rất cần thiết, bao gồm việc kết hợp quan sát qua vai, gương chiếu hậu và kính sau.

Người lái cần lưu ý kỹ cách nhìn gương chiếu hậu khi lùi xe đặc biệt thận trọng khi lùi xe trên đường quốc lộ hoặc trong bãi đỗ đông đúc. Bởi trẻ nhỏ, vật nuôi hoặc người đi bộ có thể xuất hiện bất ngờ. Khi lùi ra đường lớn, nên chủ động xuống xe kiểm tra kỹ khu vực xung quanh và xác định rõ lộ trình lùi trước khi thực hiện thao tác.

Tại giao lộ

Giao lộ là nơi có nhiều hướng xe cùng di chuyển, đòi hỏi người lái phải có kỹ năng quan sát tốt. Vì thế, nên chú ý:

• Quan sát trình tự: trái – giữa – phải – trái lại.
• Nhìn trước để phán đoán sớm tình huống và quyết định có nên dừng hay tiếp tục.

Nếu thấy xe đối diện bật xi nhan rẽ trái, cần cảnh giác cao vì người đó có thể không nhìn thấy mình hoặc xử lý thiếu an toàn.

Dừng và bắt đầu lại

Trước khi giảm tốc độ hoặc dừng xe, quan sát kỹ gương xe ô tô để biết khoảng trống với xe phía sau. Điều này giúp tránh bị xe sau đâm vào. Đối với việc bắt đầu lại nếu tầm nhìn bị khuất, cần quan sát lại thật kỹ trước khi di chuyển tiếp để tránh các tình huống nguy hiểm.

Chuyển hướng

Khi muốn chuyển hướng, người lái cần:

• Quay nhẹ vai, kết hợp nhìn gương và không gian phía trước.
• Đảm bảo khoảng trống đủ an toàn, không cắt đầu xe khác.
• Quan sát toàn bộ giao lộ, điều khiển xe tiến từ từ, mắt theo hướng xe sẽ đi.

Kỹ năng quan sát hiệu quả, cùng với việc nâng cao tầm nhìn và kiểm soát điểm mù, là yếu tố then chốt giúp người lái xử lý các tình huống một cách an toàn trên mọi cung đường. Đây là nền tảng quan trọng không chỉ giúp giảm thiểu rủi ro va chạm mà còn tăng sự tự tin và chủ động cho người lái trong những tình huống khẩn cấp.